Op 23 juli j.l. heeft Arjan Landman op succesvolle wijze zijn afstudeerwerk voor de opleiding Master Onderwijskunde verdedigd. Het thema van het werk was het realiseren van een professionele leercultuur binnen de eigen school, de PCBS De Borchstee.
Er is een probleemanalyse uitgevoerd waaruit naar voren kwam dat een professionele leergemeenschap een adequate organisatievorm zou zijn professionele ontwikkeling op effectieve wijze te stimuleren. Daarbij is op grond van literatuuronderzoek beschreven welke factoren van het werken met een PraktijkLeerGemeenschap van invloed zijn op het ontwikkelen van een professionele leercultuur.
Er zijn drie oplossingsalternatieven onderscheiden en vergeleken: 1. Het werken volgens de systematiek van de Stichting LeerKRACHT, 2. De PraktijkLeerGemeenschap; en 3. Lesson Study. Op grond van de weging is gekozen voor de PraktijkLeerGemeenschap en is dit alternatief verder uitgewerkt.
Als vervolg daarop is er een interventie opgezet en uitgevoerd. In dat kader zijn er diverse activiteiten uitgevoerd :
- Het afnemen van de Vragenlijst Professionele leergemeenschappen om de huidige situatie in kaart te brengen. Deze vragenlijst is ook gebruikt als instrument voor de eindmeting. De eindmeting is gekoppeld aan de geïnventariseerde kenmerken van effectieve professionele ontwikkeling.
- Het inzetten van de Matrix Professionele Leergemeenschappen. De matrix bevat de diverse kenmerken van een PLG en biedt een ontwikkelingsperspectief. Met behulp van de matrix is de huidige en de gewenst situatie vastgesteld. Daaruit bleek dat de leerkrachten prioriteit wilden geven aan het reflecteren op hun eigen onderwijspraktijk, het collectief leren en delen van praktijken, en het geven en ontvangen van feedback op hun professionele handelen.
- In twee periodes van 8 weken zijn diverse werkvormen gehanteerd om aan de gestelde prioriteiten te werken, namelijk: Intervisie, het vormgeven van Collectieve leerprocessen op vakinhoudelijk gebied (bestaande uit het Analyseren en doelstellingen opstellen, Gezamenlijke lesvoorbereiding, Observaties door coördinatoren en het Evalueren van het persoonlijk ontwikkelingsplan), en de Evaluatie van het persoonlijke ontwikkelingsplan.
Door middel van de voor- en nameting en met behulp van de bevindingen uit de literatuuranalyse is geëvalueerd wat de ervaringen zijn met het uitgevoerde ontwikkeltraject. Daarbij zijn positieve effecten gerapporteerd ten aanzien van 1. de focus van de interventie op de dagelijkse lesinhoud en de problemen die leerkrachten ervaren ten aanzien van de inhoud van vakken, de vakdidactiek en de leerprocessen van leerlingen; 2. Het actief en onderzoekend leren van de leerkrachten, het zelf analyseren van problemen en creëren van oplossingen binnen de eigen onderwijspraktijk; 3. Het samen leren van de leerkrachten, waarbij leerkrachten een steeds grotere rol spelen bij het opstellen van de doelen, inhoud, opzet en methodiek van de het ontwikkelingsproces; 4. Het afstemmen van het ontwikkelingsproces op het schoolbeleid en de uitdagingen problemen die de leerkrachten ervaren, en 5. Het vervullen van voldoende bevorderende school-organisatorische randvoorwaarden.
Kortom: op onderdelen zijn er goede resultaten bereikt met deze aanpak, maar het advies is dat er wel voldoende aandacht moet zijn voor een georganiseerd vervolg om tot uitbreiding en consolidering van de bereikte resultaten te komen. Dat vervolg is inmiddels gepland.
Gefeliciteerd Arjan en bedankt Dr. Martijn van Schaik voor de begeleiding van deze afstudeeropdracht.
